Ustawa z 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadziła nowy podział sprawowania pieczy zastępczej na pieczę rodzinną oraz instytucjonalną .
FORMY RODZINNEJ PIECZY ZASTĘPCZEJ
1. rodzina zastępcza:
a) spokrewniona,
b) niezawodowa,
c) zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna;
2) rodzinny dom dziecka.
Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:
1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba, że sąd postanowi inaczej.
Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
Rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka tworzą małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, z zastrzeżeniem art. 55 i 58. 2 ustawy.
Rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą małżonkowie lub osoba, o których mowa w ust. 1ustawy, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
Rodzinę zastępczą zawodową lub rodzinę zastępczą niezawodową tworzą małżonkowie lub osoba, o których mowa w ust. 1, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które:
1) dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
2) nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
3) wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
4) nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
5) są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:
a) zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz
b) opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada, co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
6) zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
a) rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
b) właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
c) wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo.
W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej, co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka sprawujący pieczę zastępczą nad dzieckiem mogą czasowo, za zgodą sądu, sprawować pieczę zastępczą nad tym dzieckiem poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Sprawowanie pieczy zastępczej nad dzieckiem może być czasowo powierzone przez sąd rodzinie zastępczej lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka, którzy nie zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka sprawują pieczę zastępczą nad rodzeństwem tego dziecka.
Kandydat do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka może odbyć szkolenie, po otrzymaniu od organizatora rodzinnej pieczy zastępczej wstępnej akceptacji dokonanej na podstawie oceny spełniania warunków, o których mowa w art. 42 ust. 1 i 2. Art. 44. 1 ustawy.
Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej lub prowadzonego przez ośrodek adopcyjny.
Na wniosek kandydata do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, posiadającego świadectwo ukończenia szkolenia, o którym mowa w art. 44 ust. 1, organizator rodzinnej pieczy zastępczej właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kandydata wydaje zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie ukończenia tego szkolenia oraz spełniania warunków, o których mowa w art. 42 ustawy.
ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE
Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania:
1) 660 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
2) 1000 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym
3) 200,00 zł miesięcznie dodatku w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Na podstawie waloryzacji wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, od dnia 1 czerwca roku kalendarzowego następującego po roku kalendarzowym, w którym wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie od roku kalendarzowego, w którym była przeprowadzona ostatnio waloryzacja, przekroczy 105%. Ponadto wysokość kwot, o których mowa powyżej, jest ogłaszana w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia, przez ministra właściwego do sprawy rodziny, w terminie do końca marca roku kalendarzowego, w którym jest przeprowadzona waloryzacja. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23.03.2018 r. w sprawie wysokości kwot świadczeń przysługujących rodzinie zastępczej i prowadzącemu rodzinny dom dziecka oraz wysokości pomocy dla osoby usamodzielnianej (M.P. z dnia 29 marca 2018 r. poz. 326) od dnia 01.06.2018 r. wysokość świadczenia określona powyżej rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania:
1) 694 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej;
2) 1052 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym
3) 211,00 zł miesięcznie dodatku w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
Rodziny zastępcze oraz prowadzący rodzinne domy dziecka mogą również otrzymywać fakultatywne świadczenia pieniężne, które są uzależnione od potrzeb rodzin, a także od posiadanych środków finansowych na ten cel, na które składają się:
§ dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka,
§ świadczenie na pokrycie kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka do rodziny - jednorazowo,
§ sytuacje związane z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.
Rodzina zastępcza niezawodowa i zawodowa może otrzymywać środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinę zastępczą niezawodową albo zawodową na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinie zastępczej wraz z osobami tworzącymi tę rodzinę zastępczą.
Ww. środki finansowe, starosta jest zobowiązany przyznać rodzinie zastępczej zawodowej, w której umieszczono powyżej 3 dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, oraz jeżeli potrzeba przyznania tych środków zostanie potwierdzona w opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Prowadzący rodzinny dom dziecka otrzymuje środki finansowe na:
1) utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka, w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinny dom dziecka na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinnym domu dziecka wraz z prowadzącym rodzinny dom dziecka;
2) pokrycie niezbędnych kosztów związanych z remontem lub ze zmianą lokalu w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, w którym jest prowadzony rodzinny dom dziecka - do wysokości środków określonych w umowie, o której mowa w art. 62;
3) pokrycie innych niezbędnych i nieprzewidzianych kosztów związanych z opieką i wychowaniem dziecka lub funkcjonowaniem rodzinnego domu dziecka - do wysokości środków określonych w umowie, o której mowa w art. 62.
Rodzinie zastępczej zawodowej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2000 zł miesięcznie.
Rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2600 zł miesięcznie.
Ustalając wysokość wynagrodzenia, o którym mowa powyżej, bierze się pod uwagę w szczególności kwalifikacje, szkolenia i oceny rodziny zastępczej zawodowej oraz prowadzącego rodzinny dom dziecka. W przypadku, gdy rodzina zastępcza zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka nie sprawuje opieki nad dzieckiem z powodu umieszczenia dziecka w jednostce, o której mowa w art. 87 ust. 2, albo opuszczenia rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka przez ostatnie powierzone dziecko lub osobę, która osiągnęła pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej, o której mowa w art. 37 ust. 2, nad którymi była sprawowana piecza zastępcza, rodzina zastępcza zawodowa oraz prowadzący rodzinny dom dziecka za okres pozostawania w gotowości do czasu powrotu dziecka z jednostki, o której mowa w art. 87 ust. 2, lub przyjęcia kolejnego dziecka otrzymują wynagrodzenie w wysokości 80% dotychczas otrzymywanego wynagrodzenia.
1. Wniosek kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej (zał. nr 1) – lub wszczęcie procedury na zlecenia sądu
2. Klauzula zgody na przetwarzanie danych osobowych (zał. nr 2)
3. Oświadczenie dotyczące władzy rodzicielskiej (zał. nr 3)
4. Oświadczenie dotyczące obowiązku alimentacyjnego (zał. nr 4)
5. Oświadczenie dotyczące zdolności do czynności prawnych (zał. nr 5)
6. Oświadczenie o niekaralności dotyczące umyślnego przestępstwa lub umyślnego przestępstwa skarbowego (zał. nr 6)
7. Oświadczenie o zapewnieniu odpowiednich warunków bytowych i mieszkaniowych oraz o rękojmi należytego sprawowania opieki (zał. nr 7)
8. Oświadczenie o przedłożeniu*/zobowiązaniu do przedłożenia* zaświadczenia lekarskiego i opinii od psychologa (zał. nr 8)
9. Oświadczenie o zobowiązaniu do dostarczenia zaświadczenia o niekaralności, zaświadczenia o zarobkach oraz umowy najmu lub aktu notarialnego (zał. 9)
10. Zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego, a w przypadku rodziny zastępczej spokrewnionej – oświadczenie o niekaralności
11. Opinia o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej* / prowadzenia rodzinnego domu dziecka* wystawionego przez psychologa, który posiada wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2 – letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym
12. Zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka
13. Zaświadczenie o zarobkach i rodzaju zatrudnienia
14. Umowa najmu lub akt notarialny – w przypadku mieszkania lub domu stanowiących własność
Wizyta środowiskowa pracowników Organizatora Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Powiecie Myśliborskim w miejscu zamieszkania kandydatów, w tym przeprowadzenie wywiadu pedagogicznego pod kątem analizy osobistej, rodzinnej i majątkowej (na załączonym druku)
Zasady kwalifikowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej
I. Informacje wstępne:
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2020 r., poz. 821), pełnienie funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które:
1) dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
2) nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
3) wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
4) nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
5) są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone:
- zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia wystawionym przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz. U. z 2020 r. poz. 172 ze zm.) oraz
- opinią o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawioną przez psychologa, który posiada co najmniej wykształcenie wyższe magisterskie na kierunku psychologia oraz 2-letnie doświadczenie w poradnictwie rodzinnym;
6) przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tym, że w przypadku
cudzoziemców ich pobyt jest legalny;
7) zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:
- rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
- właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
- wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
Pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo. W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.
II. Co to jest rodzicielstwo zastępcze?
Wiele osób myli rodzicielstwo zastępcze z adopcją. Być może dlatego, że o rodzinach adopcyjnych mówi się głośno już od lat, a wiedza na temat rodziców zastępczych wciąż jest w naszym społeczeństwie zbyt mała.
Do rodziny adopcyjnej dziecko trafia na stałe (zostaje przysposobione), zaś rodzicielstwo zastępcze jest formą tymczasowej pomocy. Rodzina zastępcza nie wie, jak długo dziecko u niej pozostanie. Zdarza się, że dzieci wracają do swoich rodzinnych domów albo idą do adopcji. A bywa i tak, że zostają w rodzinie zastępczej aż do dorosłości (maksymalnie do 25. roku życia).
Rodzicielstwo zastępcze i adopcję sporo różni, jednak obie grupy rodzin mierzą się podczas codziennej opieki nad dziećmi z podobnymi wyzwaniami. Bo do obu trafiają dzieci z bagażem trudnych doświadczeń.
Najważniejszym podobieństwem pomiędzy rodzicielstwem zastępczym, a adopcją (przysposobieniem) jest chęć opieki nad dziećmi opuszczonymi lub takimi, które nie mogą na co dzień liczyć na wsparcie swoich biologicznych rodziców. Zarówno rodzice adopcyjni, jak i zastępczy odmieniają życie tych dzieci, a jednocześnie odczuwają ogromną satysfakcję z codziennego życia w rodzinie. Obie grupy rodzin dają dzieciom miłość i akceptację. A one potrafią czynić cuda. Przyjmując do swych rodzin najmłodszych, którym zabrakło ciepła rodzinnego, rodziny zastępcze podejmują szczególne wyzwanie. Wymaga ono tolerancji, szacunku dla dzieci, zaradności i skuteczności w działaniach, stanowczości, ale również optymistycznego spojrzenia na świat, zrozumienia potrzeb i problemów.
Decyzja o przyjęciu dziecka do rodziny jest bardzo trudna i odpowiedzialna. Musi być więc przemyślana. Zmienia ona dotychczasowy system rodziny, wpływa na wszystkich jego członków. Przyszli rodzice zastępczy muszą brać pod uwagę wszystkie aspekty dotyczące wcześniejszych negatywnych przeżyć na jakie mogło być narażone dziecko przez własnych rodziców biologicznych. Dziecko, które było zaniedbywane przez swoje najbliższe otoczenie, przez rodziców, potrzebuje znacznie więcej czasu aby ponownie zaufać dorosłym.
III. Etapy kwalifikowania i opiniowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej:
Etap 1 - Podjęcie kontaktu z Organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej w Powiecie Myśliborskim (telefoniczny lub osobisty)
Osoby zainteresowane, które skontaktują się telefonicznie, poproszone zostaną o spotkanie w PCPR, aby zapoznać się z podstawowymi informacjami dotyczącymi rodzicielstwa zastępczego oraz warunkami jakie winni spełniać kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
Etap 2 - Przystąpienie do procesu kwalifikacji.
Zgromadzenie i złożenie w PCPR lub przesłanie drogą pocztową kompletu wymaganej dokumentacji. Niedostarczenie dokumentacji skutkuje brakiem możliwości dalszego kontynuowania procesu kwalifikacji.
Po spełnieniu powyższych warunków Organizator rodzinnej pieczy zastępczej w Powiecie Myśliborskim dokonuje wstępnej akceptacji. W przypadku pozytywnej akceptacji – kandydaci zostają skierowanie na szkolenie.
Etap 3 - Szkolenie kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej/rodzinnego domu dziecka.
Szkolenie organizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myśliborzu jest bezpłatne.
Rekrutacja na szkolenie trwa przez cały rok, ale aby można było przeprowadzić szkolenie, grupa szkoleniowa powinna liczyć odpowiednią liczbę osób, aby umożliwić prowadzenie zajęć grupowych.
Szkolenia odbywają się w oparciu o program zatwierdzony przez ministra właściwego do spraw rodziny - zgodny z zakresem programowym wynikającym z rozporządzenia MPiPS z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie szkoleń dla kandydatów do sprawowania pieczy zastępczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 274, poz. 1620).
Liczba godzin szkolenia obejmuje minimum 60 godzin dydaktycznych w przypadku szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej niezawodowej, w tym 10 godzin szkolenia z zakresu zapoznania się z doświadczeniami wychowawczymi rodzin, które sprawują pieczę zastępczą, w formie praktyk w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo – wychowawczej. W przypadku kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, liczba godzin szkolenia przeznaczona na dodatkowy zakres programowy nie może być mniejsza niż 15 godzin dydaktycznych.
Etap 4 - Uzyskanie kwalifikacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.
Ukończenie szkolenia dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej/prowadzenia rodzinnego domu dziecka i posiadanie świadectwa ukończenia szkolenia nie jest uzyskaniem kwalifikacji do sprawowania pieczy zastępczej. Na wniosek kandydata posiadającego ww. świadectwo, Organizator rodzinnej pieczy zastępczej w Powiecie Myśliborskim wydaje zaświadczenie kwalifikacyjne zawierające potwierdzenie jego ukończenia oraz spełnienia warunków do pełnienia funkcji rodziny zastępczej/prowadzenia rodzinnego domu dziecka wynikających z ustawy z dnia 09.06.2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.
Etap 5 – Oczekiwanie na przyjęcie dziecka do rodziny i pełnienie funkcji rodziny zastępczej.
Etap 6 – Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej na podstawie orzeczenia sądu.