Rodzina jest  bez wątpienia pierwszą i najważniejszą ze wszystkich grup społecznych człowieka, nastawiona na wszechstronną realizację potrzeb jednostki, opartą na kontaktach bezpośrednich. Jest to grupa niedobrowolna, przypisana, z którą szczególnie mocno identyfikują się dzieci. Każdy człowiek przychodzi na świat w określonej rodzinie, w której dojrzewa, nabiera pierwszych doświadczeń, uczy się przebywać wśród ludzi. Prawidłowe postawy rodzicielskie sprzyjają kształtowaniu się u dzieci zdolności do nawiązywania trwałych więzi emocjonalnych i do wyrażania uczuć. Dzieci akceptowane czują się bezpieczne, są otwarte w stosunku do ludzi i świata, znają swoje możliwości i ograniczenia. Dominują u nich emocje pozytywne. Istotą funkcjonowania rodziny, jako grupy społecznej, jest głównie systemowość i wspólnotowość. Tak więc poważniejsze, notoryczne czy też trwałe zaburzenia jednej z podstawowych jej funkcji, powodują zapoczątkowanie procesu dysfunkcji.

Dysfunkcjonalny dom rodzinny staje się źródłem przykrości, podłożem napięć
i frustracji zarówno dla jej dorosłych członków, jak i dzieci. Zastąpienie dziecku wychowania w rodzinie własnej poprzez stworzenie warunków zbliżonych do tych, które istnieją
w normalnie funkcjonującej rodzinie i zapewnienie funkcjonowania poza rodziną biologiczną - to idea zastępczych form opieki. Pierwszeństwo wśród nich ma opieka rodzinna, a wśród niej - obok rodzin adopcyjnych, rodzinnych domów dziecka - rodzina zastępcza. Rodzina przyjmująca dziecko w ramach rodziny zastępczej nie zastępuje rodziców biologicznych
w sensie prawnym – nie powstaje prawne pokrewieństwo pomiędzy dzieckiem a przybranymi rodzicami. To na rodzicach naturalnych spoczywa obowiązek alimentacyjny, często rodzice zachowują wobec dziecka niektóre obowiązki i uprawnienia wynikające z władzy rodzicielskiej, zachowują prawo do utrzymywania osobistych kontaktów z dzieckiem. Jeżeli rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, to nadal istnieje szansa na jej przywrócenie. Umieszczenie w rodzinie zastępczej nie stanowi przeszkody prawnej do przywrócenia władzy rodzicielskiej, i to niezależnie od tego, jakie były przyczyny interwencji sądu.